Absorption Costing & Variable Costing

Absorption Costing ve Variable Costing Yöntemleri

Firmaların ürettikleri ve sattıkları malların maliyetini belirlemek için Absorption Costing ve Variable Costing yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler, ürün maliyetlerinin hesaplanmasında ve gelir tablolarının hazırlanmasında farklılıklar gösterir.

Ürün Maliyeti (Product Cost) Nedir?

Ürün maliyeti, bir ürünün üretilmesi için katlanılan doğrudan maliyetlerin toplamıdır. Bu maliyetler şunlardır:

Doğrudan Malzeme (Direct Materials - DM)
Doğrudan İşçilik (Direct Labor - DL)
Genel Üretim Giderleri (Manufacturing Overhead - MOH)

Bu maliyetler, üretimle doğrudan ilgilidir ve ürünün maliyetine dahil edilir.

Absorption Costing Yöntemi

Absorption Costing, üretimle ilgili tüm maliyetleri ürün maliyetine dahil eder. Yani, DM, DL ve MOH'un hem değişken (variable) hem de sabit (fixed) bileşenleri ürün maliyetine eklenir.

Ürün maliyeti hesaplaması şu şekildedir:

\text{Ürün Maliyeti (Absorption Costing)} = \text{DM} + \text{DL} + \text{Variable MOH} + \text{Fixed MOH}

Bu yöntemde, sabit genel üretim giderleri (Fixed MOH) de ürün maliyetine dahil edildiği için, ürünün maliyeti daha yüksek çıkabilir.

Variable Costing Yöntemi

Variable Costing yönteminde ise ürün maliyetine sadece değişken maliyetler dahil edilir. Yani, DM, DL ve Variable MOH ürün maliyetine eklenir, ancak Fixed MOH ürün maliyetine dahil edilmez.

Ürün maliyeti hesaplaması şu şekildedir:

\text{Ürün Maliyeti (Variable Costing)} = \text{DM} + \text{DL} + \text{Variable MOH}

Sabit genel üretim giderleri (Fixed MOH) ise dönem gideri (Period Cost) olarak kabul edilir ve ürün maliyetine değil, dönem giderlerine dahil edilir.

Dönem Giderleri (Period Cost)

Dönem giderleri, üretimle doğrudan ilişkilendirilmeyen veya sabit olan maliyetlerdir. Her iki yöntemde de faaliyet giderleri (Selling and Administrative Expenses), değişken veya sabit olsun, dönem gideri olarak kabul edilir ve ürün maliyetiyle ilişkilendirilmez.

Yöntemlerin Gelir Tablosuna Etkisi

Absorption Costing ile hazırlanan gelir tablosu, geleneksel formatta (Traditional Income Statement) olup, genel muhasebe ilkelerine göre düzenlenir. Bu formatta, Brüt Kar (Gross Profit) hesaplanır:

\text{Brüt Kar} = \text{Satış Geliri} - \text{Satılan Malların Maliyeti}

Variable Costing ile hazırlanan gelir tablosu ise katkı payı formatında (Contribution Margin Income Statement) düzenlenir. Bu formatta, Katkı Payı (Contribution Margin) hesaplanır:

\text{Katkı Payı} = \text{Satış Geliri} - \text{Değişken Maliyetler}

Örnek Gelir Tablosu (Absorption Costing)

| | Tutar ( $) | |---------------------------|-----------------| | **Satış Geliri** |$ 826,000 | | Satılan Malların Maliyeti | | | - Değişken Maliyetler | $325,000 | | - Sabit Maliyetler |$ 165,000 | | Brüt Kar | $336,000 | | **Faaliyet Giderleri** | | | - Değişken Giderler |$ 100,000 | | - Sabit Giderler | $65,000 | | **Faaliyet Karı** |$ 171,000 |

Örnek Gelir Tablosu (Variable Costing)

| | Tutar ( $) | |----------------------------------|-----------------| | **Satış Geliri** |$ 826,000 | | Değişken Maliyetler | | | - Değişken Satılan Malların Maliyeti | $325,000 | | - Değişken Faaliyet Giderleri |$ 100,000 | | Katkı Payı | $401,000 | | **Sabit Maliyetler** | | | - Sabit Üretim Giderleri (Fixed MOH) |$ 165,000 | | - Sabit Faaliyet Giderleri | $65,000 | | **Faaliyet Karı** |$ 171,000 |

İki Yöntemin Karşılaştırılması

Absorption Costing yönteminde, sabit genel üretim giderleri (Fixed MOH) ürün maliyetine dahil edilir.
Variable Costing yönteminde, sabit genel üretim giderleri dönem gideri olarak kabul edilir ve ürün maliyetine dahil edilmez.

Bu farklılık, stok seviyelerinin değiştiği durumlarda faaliyet karının farklı çıkmasına neden olabilir. Özellikle üretim miktarı ile satış miktarı farklıysa, iki yönteme göre hesaplanan faaliyet karları farklı olabilir.

Üretim ve Satış Miktarlarının Eşit Olduğu Durum

Eğer üretim miktarı, satış miktarına eşitse, her iki yönteme göre hesaplanan faaliyet karı aynı olacaktır. Bunun nedeni, stok hareketlerinin olmaması ve sabit genel üretim giderlerinin tamamının o dönemde gider olarak yazılmasıdır.

Önemli Notlar

Absorption Costing yöntemi, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre finansal raporlama için kullanılır.
Variable Costing yöntemi, yönetim muhasebesinde karar alma ve analiz için kullanılır.
Full Costing terimi, Absorption Costing ile eş anlamlı olarak kullanılır.

Sonuç

Absorption Costing ve Variable Costing yöntemleri, ürün maliyetleme ve gelir tablosu hazırlamada farklı yaklaşımlar sunar. Temel farkları, sabit genel üretim giderlerinin nasıl ele alındığıdır. İşletmelerin bu yöntemleri doğru anlaması, maliyet kontrolü ve finansal analizler için kritik öneme sahiptir. Özellikle üretim ve satış dengesi dikkate alınarak, doğru yöntem seçimi işletmenin karlılığını etkileyebilir.