Accounting for Inventories

Merchandise Inventory ve Cost of Goods Sold Hesaplamaları

Firmaların Merchandise Inventory (Ticari Mal Stokları) yönetimi, finansal raporlama ve maliyet analizinin önemli bir parçasıdır. Satılan malın maliyeti olan Cost of Goods Sold (COGS), şirketin gelir tablosunda önemli bir kalemdir ve doğru hesaplanması işletmenin kârlılığı açısından kritik öneme sahiptir.

Bu makalede, stokların maliyetini hesaplamak için kullanılan üç temel yöntemi inceleyeceğiz:

• First-In, First-Out (FIFO)
• Last-In, First-Out (LIFO)
• Weighted Average Cost (Ağırlıklı Ortalama Maliyet)

FIFO (First-In, First-Out)

FIFO yönteminde, ilk satın alınan ürünlerin ilk satıldığını varsayarız. Bu yaklaşımda, satılan malların maliyetini hesaplarken, en eski stokların maliyetini kullanırız.

LIFO (Last-In, First-Out)

LIFO yönteminde ise son satın alınan ürünlerin ilk satıldığını varsayarız. Bu yöntemde, satılan malların maliyeti hesaplanırken en yeni stokların maliyeti dikkate alınır.

Weighted Average Cost

Ağırlıklı Ortalama Maliyet yönteminde, stokların toplam maliyeti toplam birim sayısına bölünerek birim başına ortalama maliyet bulunur. Satılan malların maliyeti ve dönem sonu stok değeri bu ortalama maliyet üzerinden hesaplanır.

Örnek Uygulama

Bir şirketin Ocak ayındaki stok işlemlerini ve satışlarını göz önünde bulundurarak bu üç yöntemi uygulayalım.

İşlemler:

• Başlangıç Stoku (January 1):
  • 40 adet ürün, toplam maliyet: \2000$
  • Birim maliyet: \50$
• Alım (January 5):
  • 70 adet ürün, birim maliyet: \55$
• Satış (January 10):
  • 80 adet ürün, birim satış fiyatı: \100$
• Alım (January 15):
  • 80 adet ürün, birim maliyet: \60$
• Satış (January 22):
  • 85 adet ürün, birim satış fiyatı: \110$

Tablo Hazırlığı

Her yöntemde stok hareketlerini izlemek için bir tablo hazırlayacağız. Tabloda aşağıdaki sütunlar bulunacak:

• Tarih
• Alımlar (Purchase):
  • Miktar (Q)
  • Birim Maliyet (Unit Cost)
  • Toplam Maliyet (Total Cost)
• Satılan Malların Maliyeti (COGS):
  • Miktar (Q)
  • Birim Maliyet (Unit Cost)
  • Toplam Maliyet (Total Cost)
• Eldeki Stok (Inventory on Hand):
  • Miktar (Q)
  • Birim Maliyet (Unit Cost)
  • Toplam Maliyet (Total Cost)

FIFO Yöntemiyle Hesaplama

January 1:

• Eldeki Stok:
  • 40 adet, \50$ birim maliyet
  • Toplam Maliyet: 40 \times \50 = $2000$

January 5 (Alım):

• Alım:
  • 70 adet, \55$ birim maliyet
  • Toplam Maliyet: 70 \times \55 = $3850$
• Eldeki Stok:
  • 40 adet, \50$
  • 70 adet, \55$
  • Toplam Maliyet: \2000 + $3850 = $5850$

January 10 (Satış):

• Satış Miktarı: 80 adet
• COGS Hesaplama:
  • İlk stoktan 40 adet, \50$maliyetle:$40 \times $50 = $2000$
  • İkinci stoktan 40 adet, \55$maliyetle:$40 \times $55 = $2200$
  • Toplam COGS: \2000 + $2200 = $4200$
• Eldeki Stok:
  • 30 adet, \55$
  • Toplam Maliyet: 30 \times \55 = $1650$

January 15 (Alım):

• Alım:
  • 80 adet, \60$ birim maliyet
  • Toplam Maliyet: 80 \times \60 = $4800$
• Eldeki Stok:
  • 30 adet, \55$
  • 80 adet, \60$
  • Toplam Maliyet: \1650 + $4800 = $6450$

January 22 (Satış):

• Satış Miktarı: 85 adet
• COGS Hesaplama:
  • Eldeki stoktan 30 adet, \55$maliyetle:$30 \times $55 = $1650$
  • Sonraki stoktan 55 adet, \60$maliyetle:$55 \times $60 = $3300$
  • Toplam COGS: \1650 + $3300 = $4950$
• Eldeki Stok:
  • 25 adet, \60$
  • Toplam Maliyet: 25 \times \60 = $1500$

Dönem Sonu Stok ve Brüt Kâr

• Dönem Sonu Stok (Ending Inventory): \1500$
• Toplam Satış Geliri:
  • İlk satış: 80 \times \100 = $8000$
  • İkinci satış: 85 \times \110 = $9350$
  • Toplam: \8000 + $9350 = $17,350$
• Toplam COGS:
  • İlk satış: \4200$
  • İkinci satış: \4950$
  • Toplam: \4200 + $4950 = $9150$
• Brüt Kâr (Gross Profit): \17,350 - $9150 = $8200$

Muhasebe Kayıtları

January 5 (Alım Kaydı):

• Debit: Merchandise Inventory \3850$
• Credit: Accounts Payable \3850$

January 10 (Satış Kaydı):

• Satış Geliri:
  • Debit: Accounts Receivable \8000$
  • Credit: Sales Revenue \8000$
• Maliyet Kaydı:
  • Debit: Cost of Goods Sold \4200$
  • Credit: Merchandise Inventory \4200$

January 15 (Alım Kaydı):

• Debit: Merchandise Inventory \4800$
• Credit: Accounts Payable \4800$

January 22 (Satış Kaydı):

• Satış Geliri:
  • Debit: Accounts Receivable \9350$
  • Credit: Sales Revenue \9350$
• Maliyet Kaydı:
  • Debit: Cost of Goods Sold \4950$
  • Credit: Merchandise Inventory \4950$

---

Bu örnek üzerinden FIFO yönteminin nasıl uygulandığını gördük. LIFO ve Weighted Average Cost yöntemlerinde ise satılan malların maliyeti ve dönem sonu stok değerleri farklılık gösterecektir.

Sonuç

Stokların maliyetini doğru ve tutarlı bir şekilde hesaplamak, finansal raporların güvenilirliği açısından hayati öneme sahiptir. FIFO, LIFO ve Weighted Average Cost yöntemlerinin her biri farklı durumlar için avantajlar sunar. Şirketlerin bu yöntemleri ve etkilerini anlaması, etkin bir stok yönetimi ve kârlılık analizi yapabilmeleri için gereklidir.