Aggregate Expenditure and Output

Toplam Harcamalar ve Üretim (Aggregate Expenditure and Output) konusu, makroekonominin temel taşlarından biridir. Bu konuda, ekonomideki toplam harcamaların gelir düzeyini nasıl belirlediğini inceleyeceğiz. Ayrıca, bu ilişkiyi anlamak için sayısal bir örnek üzerinden ilerleyeceğiz.

Toplam Harcama ve Gelir İlişkisi

Ekonomideki her işlemde, harcamalar bir taraf için gider iken diğer taraf için gelir oluşturur. Bu nedenle, ekonomideki toplam harcamalar her zaman toplam gelire eşittir. Matematiksel olarak bu ilişki şu şekilde ifade edilir:

$$Y = C + I + G + NX$$

Burada:

• $Y$: Gelir veya üretim düzeyi (Income/Output)
• $C$: Tüketim harcamaları (Consumption)
• $I$: Yatırım harcamaları (Investment)
• $G$: Devlet harcamaları (Government Expenditure)
• $NX$: Net ihracat (Net Exports), yani ihracat eksi ithalat: $NX = X - M$

Toplam Harcamanın Bileşenleri

1. Tüketim Harcamaları ($C$): Hanehalkının mal ve hizmetlere yaptığı harcamalar.
2. Yatırım Harcamaları ($I$): Firmaların sermaye mallarına ve stoklara yaptığı yatırımlar.
3. Devlet Harcamaları ($G$): Kamu sektörünün mal ve hizmet alımları.
4. Net İhracat ($NX$): Ülkenin ihracatı ($X$) eksi ithalatı ($M$).

Denge Gelir Düzeyinin Belirlenmesi

Toplam harcamaların gelir düzeyini belirlediğini vurguladık. Şimdi bunu bir sayısal örnekle açıklayalım.

Verilenler

• Tüketim Fonksiyonu ($C$): $$C = 60 + 0.6Y_d$$ Burada $Y_d$ harcanabilir geliri (Disposable Income) ifade eder.
• Yatırım Harcamaları ($I$): $$I = 100$$
• Devlet Harcamaları ($G$): $$G = 112$$
• Vergi Fonksiyonu ($T$): $$T = -80 + 0.4Y$$

Not: Net ihracat ($NX$) değeri verilmediği için $NX = 0$ kabul edilir (Kapalı Ekonomi).

İstenilenler

1. Denge gelir düzeyini ($Y$) bulunuz.
2. Toplam vergi miktarını ($T$) hesaplayınız.
3. Bütçe açığı veya fazlasını belirleyiniz.

Çözüm Adımları

1. Denge Gelir Düzeyini Bulma

Öncelikle harcanabilir geliri ($Y_d$) bulalım:

$$Y_d = Y - T$$

Vergi fonksiyonunu yerine koyalım:

$$Y_d = Y - (-80 + 0.4Y) \\ Y_d = Y + 80 - 0.4Y \\ Y_d = 0.6Y + 80$$

Tüketim fonksiyonunu güncelleyelim:

$$C = 60 + 0.6(0.6Y + 80) \\ C = 60 + 0.36Y + 48 \\ C = 108 + 0.36Y$$

Denge gelir denklemini yazalım:

$$Y = C + I + G \\ Y = (108 + 0.36Y) + 100 + 112 \\ Y = 320 + 0.36Y$$

Denklemi çözmek için:

$$Y - 0.36Y = 320 \\ 0.64Y = 320 \\ Y = \frac{320}{0.64} \\ Y = 500$$

Denge gelir düzeyi, $Y = 500$ olarak bulunur.

2. Toplam Vergi Miktarını Hesaplama

Vergi fonksiyonunu kullanarak:

$$T = -80 + 0.4Y \\ T = -80 + 0.4 \times 500 \\ T = -80 + 200 \\ T = 120$$

Toplam vergi miktarı, $T = 120$'dir.

3. Bütçe Açığı veya Fazlasını Belirleme

Bütçe dengesi için devletin gelirleri ve giderlerini karşılaştıralım:

• Devlet Gelirleri ($T$): 120
• Devlet Harcamaları ($G$): 112

Fark:

$$T - G = 120 - 112 = 8$$

Sonuç: Devletin bütçe fazlası (Budget Surplus) vardır ve miktarı 8'dir.

Sonuç

Bu örnek, toplam harcamaların ekonomideki gelir düzeyini nasıl belirlediğini net bir şekilde göstermektedir. Hatırlayacak olursak:

• Toplam Harcama = Gelir Düzeyi denklemi ekonominin temel taşlarından biridir.
• Harcanabilir Gelir ($Y_d$), toplam gelirden vergilerin çıkarılmasıyla bulunur.
• Denge gelir düzeyini bulmak için tüketim, yatırım ve devlet harcamalarını dikkate aldık.
• Bütçe dengesi, devletin gelirleri ve giderleri arasındaki farkla belirlenir.

Bu konuyu kavramak, makroekonomik analizlerde sağlam bir temel oluşturur ve ekonomik politikaların etkilerini anlamamıza yardımcı olur.